اختلال مفصل گیجگاهی‌- فکی (TMD)

مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) مفصلی است که فک را به استخوان‌های گیجگاهی (تمپورال) جمجمه متصل می‌کند. اختلال مفصل گیجگاهی-فکی که معمولا با نام  TMD شناخته می­شود، زمانی رخ می­دهد که مشکلاتی در فک یا عضلات صورت اتفاق بیفتد.

اختلال مفصل گیجگاهی-فکی علائم و نشانه‌های متعددی دارد و از آنجایی که ممکن است هر کدام از نشانه­ های آن در بیماری­ های دیگری نیز وجود داشته باشد، تشخیص قطعی آن کاری دشوار است. دندانپزشک شما می‌تواند با بررسی سوابق پزشکی و اقدامات انجام گرفته بر روی دهان و دندان، معاینه کامل و تهیه عکس‌های رادیولوژی مناسب، این اختلال را تشخیص دهد.

متداول‌ترین علائم این اختلال به شرح زیرند:

    درد در نواحی صورت، فک و گوش
    سردرد (اغلب شبیه به سردرد‌های میگرنی)، گوش درد و احساس درد و فشار در پشت چشم‌ها
    شنیدن صدای تق تق در هنگام باز و بسته کردن دهان
    گیرکردن، قفل شدن یا در رفتن فک
    نرم­ شدن عضلات فک
    مشکل در گاز زدن و جویدن
    ورم­ کردن صورت
    تغییر ناگهانی در طرز جفت شدن دندان­های بالا و پایین

علت

معمولا اختلال مفصل گیجگاهی-فکی به دلیل وجود مشکل در عضلات فک یا خود مفصل ایجاد می‌شود. ممکن است هر از چندگاهی، فکتان صدای تق تق بدهد یا حتی گیر کند. در این صورت باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.
تشخیص

برای تشخیص صحیح این بیماری، دندانپزشک دهان و دندان را به طور دقیق معاینه کرده و ممکن است از عکس‌های رادیولوژی خاص (پانورامایی) استفاده کند تا مفصل فک و ساختارهای اطراف آن و همچنین نحوه قرار گرفتن دندان‌ها بر روی هم را بررسی کند. همچنین ممکن است او برای پیدا کردن تورم، عضلات و بافت‌های سر و گردن را نیز بررسی کند. این معاینات ممکن است شامل برخی حرکات ورزشی و حرکت‌های خاص باشند. ممکن است دندانپزشک شما را برای معاینه بیشتر و تشخیص، به یک جراح دهان و فک و صورت ارجاع دهد.
درمان

اگرچه درمان قطعی برای اختلال گیجگاهی-فکی وجود ندارد اما روش‌های مختلفی وجود دارند که علائم این اختلال را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهند. ممکن است دندانپزشک یک یا چند مورد از راه‌های زیر را پیشنهاد دهد:

    برای برطرف کردن درد و اسپاسم‌های عضلانی از کیسه­ های آب گرم و داروهایی مانند شل‌کننده‌های عضلانی، آسپیرین و سایر داروهای مسکن یا ضدالتهاب بدون نسخه استفاده شود.
    کم کردن اثر به هم فشردن و روی هم ساییدن دندان‌ها از طریق استفاده از نایت گارد (محافظ دهانی). این محافظ­ها به صورت سفارشی ساخته شده و روی دندان­های بالایی قرار می­گیرند و از فشرده شدن آن‌ها بر روی دندان‌های پایینی جلوگیری می‌کنند.
    یادگیری تکنیک­ های تمدد اعصاب و ریلکسیشن برای کنترل تنش عضلانی در فک. ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند تا برای کاهش تنش، نزد مشاور یا کلاس‌های آموزشی بنویسید.
    تحریک الکتریکی عصبی از راه پوست (TENS) روشی است که از جریان‌های الکتریکی با مقدار کم برای شل­ کردن فک و ماهیچه ­های صورت و تسکین درد استفاده می‌کند. علاوه بر این، از لیزرهای با شدت پایین هم برای کمک به حرکت راحت‌تر گردن استفاده می‌شود.
    دندانپزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی تجویز کند تا درد و تورم را کاهش دهد.

بیماری های مرتبط

مفصل گیجگاهی-فکی معمولا اختلال‌های مختلفی دارد که در بسیاری از موارد با هم همپوشانی نیز دارند. این اختلال‌ها شامل موارد زیرند:

    مشکلات عضلانی که حرکت فک را تحت تاثیر قرار می­دهند
    درد صورت در ناحیه مفصل فک
    مشکلات در داخل خود مفصل

این تنوع در اختلال‌ها، تشخیص و درمان را به کاری چالش برانگیز تبدیل کرده است. تشخیص دقیق این اختلال‌ها برای درمان موفقیت آمیز آن‌ها ضروری است.